Αποσπάσματα από το ημερολόγιο μου

Αποσπάσματα από το ημερολόγιο μου (αργότερα θα αναρτηθεί όλο το υλικό)

Η γλώσσα δεν είναι επαρκώς επεξεργασμένη γιατί προέρχεται από σημειώσεις σε διάφορα μπλοκάκια και παλιόχαρτα, ουσιαστική συντροφιά σε αυτούς που προσπαθούν να βγάλουν κάποιες ιδέες .

Μάνθος Σαντοριναίος

Η επιλογή του έργου

Στη προσπάθεια μας να βρούμε ένα κείμενο που να σχολιάζει την εποχή μας με ένα τρόπο καθαρό και διεισδυτικό,  μακριά από συναισθηματισμούς ανασύρθηκε ένα κείμενο που είχε γραφτεί 127 χρόνια πριν. Είναι  το κείμενο του Ροΐδη «Το παράπονο του νεκροθάπτου». (1895)

Το σημαντικότερο στοιχείο, σε αυτό το κείμενο,  που προκάλεσε το ενδιαφέρον μου, ήταν η περιγραφή της Ελλάδας την ιδιαίτερη στιγμή που αναπτύχθηκε το πολιτικοκοινωνικό εξάμβλωμα που σήμερα παρακολουθούμε τη πτώση του και κυρίως τη δική μας πτώση αφού έχει την δύναμη να μεταθέτει τις ευθύνες στον αδύναμο κρίκο δηλαδή τον λαό, δεδομένου ότι η οποιαδήποτε εξουσία έχει ιδιαίτερα ισχυρές δομές επιβίωσης.  

Περιγράφει δηλαδή ο Ροΐδης τη στιγμή που το νεοϊδρυθέν Ελληνικό κράτος από μια κατάσταση κυρίως γεωργική και μικρής κλίμακας, προσπαθεί να γίνει ένα σύγχρονο κράτος με τράπεζες, βιομηχανία, χρηματιστήριο κλπ. Είναι η στιγμή της αρχής της εξαθλίωσης που η εξουσία (ότι μπορεί να σημαίνει εξουσία σε ένα ληστρικό κράτος και τα παράγωγα της που την στήριζαν, νόμιμα και παράνομα)  συντόνισαν, για προσωπικό όφελος, με το πιο άθλιο τρόπο την «ανάπτυξη». Καθρέπτης αυτής της Ανάπτυξης η Αθήνα που από μια πόλη 40.000 κατοίκων  γιγαντώθηκε χωρίς κανένα σχέδιο για να φιλοξενήσει προσωπικούς στόχους και λειτουργίες ως η νέα πρωτεύουσα.   […]

Η κατάρρευση που αρχίσαμε να βιώνουμε «στερεοσκοπικά» και ποικιλόμορφα τα δύο τελευταία χρόνια στις 42ρες φλατ οθόνες μας, σαν θεατές στην αρχή σε ένα φαντασμαγορικό πολυθέαμα και χρηματοδότες, στη συνέχεια, του πολυθεάματος, ξεκίνησε ακριβώς εκείνη  την στιγμή που περιγράφει ο Ροΐδης. […]

Πείραμα σε εργαστήριο

Με αριστοτεχνικό τρόπο ο Ροΐδης. δημιουργεί μια μικρογραφία της κοινωνίας ικανή για να βγάλει ο καθένας τα συμπεράσματα του. Για αυτό στην αφήγηση του έργου του μεγαλύτερη σημασία έχουν οι κοινωνικές ή επιστημονικές αναλύσεις, οι πληροφορίες για το περιβάλλον της εποχής  και ελάχιστα η προσωπική ζωή του ήρωα με όλες τις συναισθηματικές εντάσεις που θα μπορούσαν να παρασύρουν τον θεατή. Ελέγχει απόλυτα  την συναισθηματικότητα παρ’ όλες  τις  περιπέτειες των ηρώων προερχόμενες από τις αδικίες εις βάρος τους, (αλλά και λόγω των συμφωνιών που κάνει ο κεντρικός ήρωας)  και οργανώνει τα γεγονότα στο σύνολο τους,  δείχνοντας όλες τις διασυνδέσεις, διαπλοκές στη προκειμένη περίπτωση,  με μια καθαρή αλγοριθμική λεπτομέρεια.

Περιγράφει με δυο λόγια πως από μια μικροοικονομία βασισμένη, στο κλίμα, στο έδαφος, στη κυκλική ροή του χρόνου με τις διαφορετικές εποχές που μας χαρίζει το εύκρατο κλίμα της περιοχής μας και με κέντρο τον ίδιο τον άνθρωπο ( μια κατάσταση που σήμερα ονομάζουμε επιστροφή στα χωριά και στη γεωργία,  που αναζητάνε πολλοί  από τους συμπολίτες μας σαν την ιδανική λύση) περνάμε σε ένα υδροκέφαλο κράτος, με λάθος οργάνωση και δομή αφού δημιουργήθηκε με βάση  τα προσωπικά συμφέροντα των ατόμων που είχαν ή εξυπηρετούσαν την εξουσία  χωρίς κανένα ενδιαφέρον για το κοινωνικό καλό. Ένα κακέκτυπο  των Δυτικών Ευρωπαϊκών κρατών, μια επίφαση μοντέρνου κράτους, ένα σκηνικό, όπως ακριβώς το υβριδικό πρώτο χρηματιστήριο που στεγάστηκε πάνω από το καφενείο «Η Ωραία Ελλάς» και σχεδόν ξεκίνησε τη σταδιοδρομία  του σέρνοντας τους αφελείς νεοέλληνες στην καταστροφή, ακόμη και τον ίδιο τον συγγραφέα Ροΐδη.  […]

 Το βιβλίο: ο συμπρωταγωνιστής 

Το κείμενο του Ροΐδη, ένα κατεργασμένο διαμάντι σκέψης και γλώσσας δεν έπαιρνε καμία παραπάνω επεξεργασία. Οποιαδήποτε μεταφορά, μεταποίηση της γλώσσας, θεατροποίηση, αλλαγή γενικά θα το κατέστρεφε. Θα έχανε την δύναμη της ύπαρξης του.

Η μόνη λύση ήταν να πρωταγωνιστήσει το ίδιο το κείμενο, το ίδιο το βιβλίο. 

Τελικά αυτό (το βιβλίο) αποτελεί ένα και από τα κύρια θέματα του θεατρικού: Η ανακάλυψη ενός αντικειμένου, ενός κειμένου στη καθαρεύουσα, σαν ένα αρχαιολογικό εύρημα από τα πολλά σημαντικά στοιχεία  του πολιτισμού μας που πολλές φορές  αγνοούμε  ή περιφρονούμε γιατί ψάχνουμε προς άλλες κατευθύνσεις να βρούμε την Αλήθεια, προς τα μεγάλα κέντρα του εξωτερικού  ή μόνο στις σύγχρονες εργασίες, θεωρώντας τις αμέσως προηγούμενες ξεπερασμένες.  […]

 Ο ήρωας,  οι θεατές

Ο ήρωας νοιώθει γύρω του το πλήθος και απευθύνεται σε αυτό ( είναι η προσωποποίηση της κοινής γνώμης ) Αυτή τη σχέση  την αναπτύσσει, χωρίς την συγκατάβαση του  κοινού.

Και ο ήρωας είναι γενικά ένας θεατής. Ένας θεατής της ζωής. Προσπαθεί να αποφύγει αυτή την ιδιότητα να κάνει έντονες πράξεις αλλά δεν βρίσκει πως θα γίνει  αυτό πραγματικότητα.

Ζει, μέχρι τη στιγμή που αρχίζει το έργο, στο σπίτι των γονιών του. Αυτό φαίνεται και από τα αντικείμενα που έχει αραδιάσει στο καινούργιο διαμέρισμα: είναι αντικείμενα κυρίως διακοσμητικά, δώρα, παιχνίδια από την παιδική του ηλικία, διάφορα ενθύμια, ποτά, αντικείμενα για συμπληρωματικές διεργασίες της ζωής. Αντικείμενα όχι χρηστικά αλλά διακοσμητικά. Δώρα που του έχουν χαρίσει φίλοι και κυρίως φίλες, αντικείμενα από διάφορες συλλογές που έκανε στο παρελθόν, από διάφορες εμμονές που είχε.

Η στιγμιαία απόφαση να μετακόμιση δεν του έδωσε την ευκαιρία να οργανωθεί, η αποφασιστικότητα του όμως να αλλάξει άμεσα τις συνθήκες της ζωής του δεν του έδωσαν το περιθώριο να προετοιμάσει την επόμενη κατάσταση.  […]

Το αρχείο του ήρωα

Το κύριο δωμάτιο του διαμερίσματος, εκεί που άφησε όλα του τα αντικείμενα (η σκηνή του θεάτρου) δίνει  την εντύπωση ενός αρχείου ανοιγμένου, έτοιμο προς εξερεύνηση. Είναι το αρχείο της ζωής του πρωταγωνιστή.

Τα διάφορα επίπεδα των υλικών και οι φάκελοι με την μορφή χαρτόκουτων από πολυμάγαζα, δημιουργεί την διάθεση στον καθένα να ψάξει αυτό το αλλοπρόσαλλο υλικό, να το ταξινομήσει και να το καταγράψει.

Είναι σαν να βλέπεις από μυστική κάμερα, τη προσωπική ζωή του ήρωα.

Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει με τον ήρωα. Ο ήρωας νοιώθει όλη του την ζωή αραδιασμένη στο πάτωμα μέσα στις με τα αντικείμενα του, να τον περικλείουν  ασφυκτικά, να του δείχνουν  το χαοτικό του παρελθόν του, την έλλειψη υποδομών, να τον γοητεύουν … να δηλώνουν  την άμεση ανάγκη να αντιδράσει απέναντι σε αυτή τη κατάσταση, απέναντι σε αυτό το θέαμα.

Οι θεατές αρχίζουν να παρακολουθούν τον ήρωα ακριβώς τη στιγμή που συνειδητοποιεί αυτή τη κατάσταση. Που βρίσκεται μέσα σε ένα τοπίο πραγμάτων, όπως ο Γκιούλιβερ στη χώρα των Λιλιπούτιων και αναρωτιέται τι θα πρέπει να κάνει; Από πού να ξεκινήσει; Πως θα ξεφύγει από αυτή την δοκιμασία; Αν θα πρέπει να πετάξει κάτι ή να το τακτοποιήσει; […]

Τη στιγμή αυτή νοιώθει πόσο μόνος είναι. Παρόλο που βρίσκεται στο επίκεντρο πολλών παρεών που έχει γνωρίσει στο παρελθόν.